Esta mañá, 1 de outubro de 2024, presentouse no Instituto de Estudos Galegos Padre Sarmiento a obra “El linaje materno del Padre Sarmiento. Los Monseiro Balboa y Sarmiento de la casa de Perros”, número 20 de “Monografías de Cuadernos de Estudios Gallegos” (Editorial CSIC), autoría de Elías Palacio Bermúdez de Castro. O acto, estivo presidido polo Conselleiro de Cultura, Lingua e Xuventude da Xunta de Galicia, José López Campos e contou coas intervencións de Pablo S. Otero Piñeyro Maseda, director do IEGPS; Amparo Rubio Martínez, directora da colección “Monografías de Cuadernos de Estudios Gallegos”; Eduardo Pardo de Guevara e Valdés, profesor vinculado ad honorem do CSIC no IEGPS; e Elías Palacio Bermúdez de Castro, autor da obra.
O libro, que o propio autor sitúa “redactado con motivo de la efemérides del 250 aniversario del fallecimiento del Padre Sarmiento”, ten como obxectivo render homenaxe á figura dun dos grandes escritores e eruditos do movemento da Ilustración en Galicia e estudar a súa ascendencia materna, que tivo gran importancia na súa vida, e da que toma o seu apelido Sarmiento. De feito, é a primeira monografía específica que se publica sobre a liñaxe materna do Padre Sarmiento: Monseiro Balboa y Sarmiento, de la casa de Perros, sita na parroquia de San Esteban de Calvor (Sarria, Lugo). O estudo sobre as súas orixes paternas publicouse en 1972 na revista do IEGPS “Cuadernos de Estudios Gallegos” por Antonio Rodríguez Fraiz.
O autor é licenciado en Derecho pola Universidad Pontificia Comillas (1993). Conta coa especialidade de letrado asesor de empresas. En paralelo, realizou numerosas investigacións en diferentes arquivos, especialmente no Arquivo do Reino de Galicia, no Archivo de la Real Chancillería de Valladolid e no Archivo Histórico Nacional, sobre a xenealoxía e evolución das liñaxes galegas e casteláns na Idade Moderna, un de cuxos resultados é o presente traballo.
La publicación, de unas 200 páginas, consta de cuatro grandes bloques: El Padre Sarmiento y sus linajes; El linaje materno del Padre Sarmiento; La casa de Perros y Notas genealógicas y biográficas de los señores de la casa de Perros. Para su elaboración, el autor ha revisado fuentes conocidas e inéditas sobre la casa de Perros y los antepasados del Padre Sarmiento, tales como pleitos, copias de escrituras de mayorazgo y agregaciones, testamentos, certificados de partidas sacramentales, escrituras de foro… Esta documentación se custodia en el Archivo del Reino de Galicia, de la Real Chancillería de Valladolid o en el Archivo Histórico Nacional, en la Biblioteca Xeral da Universidad de Santiago de Compostela o en archivos eclesiásticos, a lo que se une la consulta de fondos documentales en línea.
A publicación, dunhas 200 páxinas, consta de catro grandes bloques: O Padre Sarmiento e as súas liñaxes; A liñaxe materna do Padre Sarmiento; A casa de Perros e Notas xenealóxicas e biográficas dos señores da casa de Perros. Para a súa elaboración, o autor revisou fontes coñecidas e inéditas sobre a casa de Perros e os antepasados do Padre Sarmiento, tales como preitos, copias de escrituras de morgado e agregacións, testamentos, certificados de partidas sacramentales, escrituras de foro… Esta documentación se custodia no Arquivo do Reino de Galicia, na Real Chancillería de Valladolid ou no Archivo Histórico Nacional, na Biblioteca Xeral dá Universidade de Santiago de Compostela ou en arquivos eclesiásticos, ao que se une a consulta de fondos documentais en liña.
A obra conclúe coa valoración final, por parte do autor, do contexto familiar do Padre Sarmiento.
A súa familia directa é un claro exemplo de familia en proceso de ascenso social na transición do século XVII ao século XVIII, a través do desempeño de oficios públicos e eclesiásticos e, sobre todo, a través do estudo e as letras. O seu pai (Alonso García de Gosende) era un canteiro, procedente de dúas estirpes rurais con pretensións de fidalguía que progresou no seu oficio ata alcanzar a categoría de mestre de arquitectura. A súa nai (Clara de Balboa Sarmiento) foi, con toda probabilidade, filla natural dun segundoxénito da casa de Perros. Con todo, foi recoñecida pola súa familia e criouse na casa paterna, a casa de Perros. O Padre Sarmiento foi moi consciente da relevancia da súa liñaxe materna, que estudou con interese, e mostrouse moi apegado a esa casa e os seus parentes pola liña materna, do que deixou mostras en numerosos escritos e na propia utilización do apelido Sarmiento, explica o autor.
En canto á casa de Perros, sufriu unha crise económica nos últimos anos do Antigo Réxime. Iso tivo como consecuencias unha diminución do seu patrimonio e nivel de rendas. Sen prexuízo diso, segue en pé, nun magnífico estado de conservación, en mans dos descendentes da liñaxe fundadora, constituíndo un dos escasos exemplos que quedan de conservación de casas e pazos galegos en mans das familias que os fundaron e posuíron, conclúe.
